วทนฺติ ฯ ปกฺขวาเรนาติ อฑฺฒมาสวาเรน ฯ
[99]

สุงฺกฆาฏกถา

ยํ ฯ ตโต หนนฺตีติ ตโต นีหรนฺตา หนนฺติ ฯ
ตนฺติ สุงฺกฏฺฐานํ ฯ ยโตติ ยโต นีหริยมานภณฺฑโต ฯ ราชกนฺติ
ราชายตฺตํ ฯ ตมฺปิ ราชารหเมวาติ อาห อยเมวตฺโถติ ฯ อิโตติ
อิโต ภณฺฑโต ฯ ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมตีติ เอตฺถ ปฐมํ ปาทํ
ปริจฺเฉทโต พหิ ฐเปตฺวา ทุติเย ปาเท อุทฺธฏมตฺเต ปาราชิกนฺติ
วทนฺติ อุทฺธริตฺวา พหิ อฏฺฐปิเตปิ พหิ ฐิโตเยว นาม โหตีติ
กตฺวา ฯ ยตฺถ ยตฺถ ปทวาเรน อาปตฺติ กาเรตพฺพา ตตฺถ ตตฺถ
สพฺพตฺถาปิ เอเสว นโยติปิ วทนฺติ ฯ สุงฺกฆาฏโต พหิ พหิสุงฺก-
ฆาฏํ ฯ อวสฺสํ ปตนกนฺติ อวสฺสํ สุงฺกฆาฏโต พหิ ปตนกํ ฯ
ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนวาติ อวสฺสํ ปตนเก หตฺถโต มุตฺตมตฺเตติ วุตฺตํ
โหติ ฯ วฏฺฏนฺตํ ปุน อนฺโต ปวิสตีติ มหาอฏฺฐกถาวจนสฺส กุรุนฺที-
สงฺเขปฏฺฐกถาหิ อธิปฺปาโย ปกาสิโต ฯ อนฺโต ฐตฺวา พหิ คจฺฉนฺตํ
รกฺขตีติ ภิกฺขุโน ปโยเคน คมนเวคสฺส อนฺโตเยว วูปสนฺตตฺตา ฯ
ปริวตฺเตตฺวา อพฺภนฺตริมํ พหิ ฐเปตีติ อพฺภนฺตเร ฐิตํ ปุฏกํ ปริวตฺ-
เตตฺวา พหิ ฐเปติ ฯ เอตฺถ จ อพฺภนฺตริเม ปุฏเก ภูมิโต โมจิต-
มตฺเต ปาราชิกนฺติ วทนฺติ ฯ คจฺฉนฺเต ยาเน วา ฯเปฯ ฐเปตีติ
สุงฺกฆาฏํ อปวิสิตฺวา พหิเยว ฐเปตีติ ตีสุปิ คณฺฐีปเทสุ วุตฺตํ
สุงฺกฏฺฐานสฺส พหิ ฐปิตนฺติ วกฺขมานตฺตา ฯ อาจริยา ปน สงฺกฏฺ-
[ ม. ป. 49-5 ส. ป. 436-8 ]

สมนฺตา ทฺวินฺนํ เลฑฺฑุปาตานํ อพฺภนฺตรํ วติอาสนฺนปฺปเทสสงฺขาตํ
อุปจารํ ฯ ตาทิสํ อุปจารํ โอกฺกมิตฺวา ปริหรเณ สาทีนวตฺตา
ทุกฺกฏํ วุตฺตํ ฯ เอตฺถาติ สุงฺกฆาเฏ ฯ ทฺวีหิ เลฑฺฑุปาเตหีติ
อยํ นิยโม อาจริยปรมฺปราคโตติ มหาคณฺฐีปเท วุตฺตํ ฯ
[100] ปาณกถายํ ฯ ติรจฺฉานคตสฺส เอกนฺเตน ปาทคฺฆนกตา
น สมฺภวตีติ อาห เอกํเสน อวหารปโหนกํ ปาณํ ทสฺเสนฺโตติ ฯ
ภุชิสฺสํ หรนฺตสฺส อวหาโร นตฺถีติ ปรปริคฺคหิตาภาวโต ฯ ภุชิสฺ-
โสติ อทาโส ฯ อาฐปิโตติ มาตาปิตูหิ อิณํ คณฺหนฺเตหิ ยาว
อิณทานา อยํ ตุมฺหากํ สนฺติเก โหตูติ อิณทายกานํ นิยฺยาติโต ฯ
ยสฺมา มาตาปิตโร ทาสานํ วิย ปุตฺตานํ น สามิโน เยสญฺจ
สนฺติเก อาฐปิโต เตปิ ตสฺส หตฺถกมฺเม สามิโน น ตสฺสาติ
อาห อวหาโร นตฺถีติ ฯ ธนํ ปน คตฏฺฐาเน วฑฺฒตีติ เอตฺถ
อาฐเปตฺวา คหิตธนํ วฑฺฒิยา สห อวหารกสฺส คีวาติ ตีสุปิ คณฺฐี-
ปเทสุ วุตฺตํ ฯ อนฺโตชาตก ฯเปฯ อวหาโร โหตีติ เอตฺถ
เทสจาริตฺตวเสน อตฺตนาว อตฺตานํ นิยฺยาเตตฺวา ทาสพฺยํ อุปคตํ
อวหรนฺตสฺสาปิ ปาราชิกเมวาติ เวทิตพฺพํ ฯ เคหทาสิยา กุจฺฉิมฺหิ
ทาสสฺส ชาโตติ เอวมฺปิ ¹ สมฺภวนฺตํ คเหตฺวา วุตฺตํ ฯ เคหทาสิยา
กุจฺฉิสฺมึ ปน อญฺญสฺส ชาโตปิ เอตฺเถว สงฺคหิโต ฯ กรมรานีโต

1. ม. เอตฺถนฺตเร สมฺภวตีติ อตฺถิ ฯ

ปาณกถา

ยํ ฯ ติรจฺฉานคตสฺส เอกนฺเตน ปาทคฺฆนกตา
น สมฺภวตีติ อาห เอกํเสน อวหารปโหนกํ ปาณํ ทสฺเสนฺโตติ ฯ
ภุชิสฺสํ หรนฺตสฺส อวหาโร นตฺถีติ ปรปริคฺคหิตาภาวโต ฯ
ภุชิสฺโสติ อทาโส ฯ อาฐปิโตติ มาตาปิตูหิ อิณํ คณฺหนฺเตหิ ยาว
อิณทานา อยํ ตุมฺหากํ สนฺติเก โหตูติ อิณทายกานํ นิยฺยาติโต ฯ
ยสฺมา มาตาปิตโร ทาสานํ วิย ปุตฺตานํ น สามิโน เยสญฺจ
สนฺติเก อาฐปิโต เตปิ ตสฺส หตฺถกมฺเม สามิโน น ตสฺสาติ
อาห อวหาโร นตฺถีติ ฯ ธนํ ปน คตฏฺฐาเน วฑฺฒตีติ เอตฺถ
อาฐเปตฺวา คหิตธนํ วฑฺฒิยา สห อวหารกสฺส คีวาติ ตีสุปิ
คณฺฐีปเทสุ วุตฺตํ ฯ อนฺโตชาตก ฯเปฯ อวหาโร โหตีติ เอตฺถ
เทสจาริตฺตวเสน อตฺตนาว อตฺตานํ นิยฺยาเตตฺวา ทาสพฺยํ อุปคตํ
อวหรนฺตสฺสาปิ ปาราชิกเมวาติ เวทิตพฺพํ ฯ เคหทาสิยา กุจฺฉิมฺหิ
ทาสสฺส ชาโตติ เอวมฺปิ¹ สมฺภวนฺตํ คเหตฺวา วุตฺตํ ฯ เคหทาสิยา
กุจฺฉิสฺมึ ปน อญฺญสฺส ชาโตปิ เอตฺเถว สงฺคหิโต ฯ กรมรานีโต

1. ม. เอตฺถนฺตเร สมฺภวตีติ อตฺถิ ฯ